EHBO in de wildernis: 5 tips

Een wandeling (ver) weg van de bewoonde wereld? Een ongeluk is snel gebeurd. Met deze tips verleen je eerste hulp onder primitieve omstandigheden.

Wie is Brecht Steenwegen?

• Bestuurder en hoofdinstructeur bij Outdoorschool

• Is het liefst in het bos

• @outdoorschool.be

5 EHBO-tips in de wildernis

Loop je fysieke verwondingen op tijdens je avontuur? Met deze 5 tips van Brecht van Outdoorschool kom je een heel eind.

Survival EHBO-tip 1: neem ALTIJD een EHBO-kit mee

“Een EHBO-kit heeft absolute prioriteit. Kies voor een kant-en-klare set of stel je eigen EHBO-kit samen.”

Dit zit standaard in Brechts EHBO-kit:

• Ontsmettingsspray

• Steriele compressen

• Hechtingspleisters voor diepere wonden

• Grote pleister of windel

• Pincet

• Naald

• Spiegeltje

• Pijnstillers

• Antihistaminica

• Insectenwering

• Zalf voor insectenbeten

• Reddingsdeken

“Vul aan op basis van jouw noden. Wie bijvoorbeeld zwakke enkels heeft, neemt best een steunverband mee. En wie allergisch is voor bijensteken voegt een EpiPen toe.”

Survival EHBO-tip 2: denk aan ‘STOP’

“Slaat het onheil toe? Blijf dan kalm en maak gebruik van dit handige geheugensteuntje: STOP.”

Stop = “Blijf kalm en analyseer de situatie.”

Think = “Bepaal wat je nodig hebt of wat je moet doen om te overleven.”

Observe = “Bekijk het terrein en zoek naar oriëntatiepunten. Is er iets uit de natuur wat je kan gebruiken om je te helpen? Of hoor je misschien verkeer in de buurt, een straat waar je hulp kan vinden?”

Plan = “Bepaal wat de volgende stap is. Wacht niet tot de duisternis valt om je volgende zet te plannen.”

Survival EHBO-tip 3: pas wondzorg toe

“Een snijwond door een scherpe steen of zakmes, een schaafwond… Het kan iedereen overkomen. Ik had het recent ook zelf voor. Midden in het bos, op drie uur stappen van het dichtstbijzijnde dorp sneed ik met een mes heel diep in mijn vinger. Als ik toen geen EHBO-kit bij me had, kon zo’n stom wondje snel problematisch worden - zeker in de jungle waar het klimaat tropisch is en er insecten zijn… Het kleinste snijwondje kan ontstoken geraken.”

“Een wonde moet je spoelen, spoelen, spoelen… En dan afdekken zodat ze schoon blijft. Regelmatig verschonen verkleint de kans op infectie. Gebruik daarvoor altijd schoon water. Bevind je je in ongerept gebied zoals de Ardennen, omringd door bossen? Dan kan je water gebruiken uit een riviertje waar zuiver water stroomt. Maar gebruik nooit vervuild water, want dat kan de situatie erger maken. Als ik vermoed dat ik binnen een uur in de bewoonde wereld sta, durf ik mijn drinkwater gebruiken. Maar als ik die zekerheid niet heb, offer ik mijn drinkwater niet op.”

“Bij een brandwonde geldt: spoelen met lauw (of bij gebrek daaraan: koud) water – en de rest komt later. Want je verbrandt de buitenste laag van je huid, maar de hitte trekt geleidelijk dieper naar binnen. Dat betekent dat je wonde erger wordt. Dus hoe sneller je ze kan koelen met stromend water, hoe beter. Schoon rivierwater doet prima dienst.”

Survival EHBO-tip 4: gebruik natuurlijke middelen

Ook in de natuur vind je allerlei hulpmiddelen om wonden te verzorgen:

• Stelp bloedingen met duizendblad: “Duizendblad heeft een desinfecterende en ontstekingsremmende werking. Kauw op de bladeren of kneus ze en leg ze op de wonde. Of druppel het sap van de plant rechtstreeks op de wond. Je zal versteld staan hoe snel het bloeden ophoudt.”

• Heel wonden met weegbree: “Weegbree zorgt voor weefselherstel bij snijwonden, schaafwonden en brandwonden. Kneus het weegbreeblad door het te rollen in je handpalmen tot het sap eruit begint te komen en leg het gekneusde blad om de wonde. Leg er een groter blad overheen. Fixeer eventueel door er grassprieten rond te knopen.”

• Maak een pleister van berkenzwam: “Deze zwam heeft bacteriedodende en ontstekingsremmende eigenschappen. Met een scherp mes snij je een dun lapje van het vruchtvlees af. Zo heb je een natuurlijke pleister om het bloeden te stelpen en de wonde af te dekken.”

Survival EHBO-tip 5: haal hulp

Heeft je gsm geen bereik en heb je geen satelliettelefoon? Stuur dan een noodsignaal met een hulpmiddel:

• Een spiegeltje: “Zolang er voldoende zon is om reflectie te creëren, kan je met deze methode iemands aandacht trekken.” Deze video toont je hoe het moet.”

• Een zaklamp: “Wist je dat er zaklampen zijn met een SOS-functie? Het knipperen vormt in morsecode S-O-S (3x kort, 3x lang, 3x kort). Dat kan je natuurlijk ook handmatig doen.”

• Een fluovest: “Is er een straat in de buurt? Hang een fluovestje in een boom, in het zicht van voorbijrijdende automobilisten. Dan weten ze meteen dat er iets aan de hand is.”

Hoe voorbereiden op een wandeling?

“Bezint eer ge begint: heel wat problemen in de wildernis worden voorkomen door een goede voorbereiding”, weet Brecht. Daarom deelt hij enkele tips:

Schaaf je outdoorkennis bij

“Instagram toont fantastische foto’s van wandelen en natuur – heel wat mensen raken daardoor geïnspireerd. Je hoeft het niet eens ver te zoeken: de Ardennen, de Vogezen, de Alpen… maar daar zitten soms ruige stukken tussen. Als je daar niet van op de hoogte bent, kan je in de penarie geraken. Het is dus belangrijk dat je weet wat je te wachten staat.

Zorg dat je fysiek in staat bent om het avontuur aan te gaan en dat je de nodige kennis op zak hebt – denk daarbij aan basis survival skills en basis EHBO-vaardigheden.”

Draag geschikte wandelschoenen

Check vooraf het reliëf en stem je wandelschoenen daarop af. Een wandeling door heuvelachtig terrein vraagt een ander type schoen dan een stevige bergtocht.

De juiste steun aan je voeten, voldoende bescherming van je enkels en een goede grip zijn cruciale factoren om letsels te voorkomen.

Zo kies je de beste wandelschoenen

Leer met een kompas omgaan

“De wildernis intrekken? Dan is kompas lezen een basisvereiste. Zo weet je te allen tijde waar je bent en waar je heen gaat. Want stel dat je dringend hulp nodig hebt en niet zeker weet welke richting je uit moet…” We horen het je denken: waarom zou je een kompas gebruiken in plaats van een wandelapp of wandel-gps?

“Een kompas geeft zoveel vrijheid wanneer je wandelt. Want de batterij van je gsm of wandel-gps kan leeg geraken. Maar wie een kompas gebruikt, vindt altijd de weg.”

Oefen je kompas-skills

Check de weersvoorspelling

“Veel gevaren kan je vermijden door te weten of er regen, sneeuw of wind zal zijn tijdens je avontuur. Check dus voor je vertrek welk weer er verwacht wordt en pas indien nodig je plannen of je bagage aan.”

Wist je dat de wolken een van de betrouwbaarste weersindicatoren zijn? Richt je blik dus regelmatig naar de hemel.

Heeft het gebied natuurlijke gevaren?

“Een gewaarschuwd avonturier is er twee waard. Check daarom voor je vertrekt of je bestemming gevoelig is voor lawines, bosbranden, aardbevingen…”

Zorg voor controle

“Laat vooraf aan iemand weten waar je heen gaat en om hoe laat je terugkeert. Als die persoon merkt dat je op het afgesproken tijdstip niet terug bent, slaat die alarm. Als niemand weet waar je uithangt en tot wanneer precies, duurt het misschien wel 24 uur – of nog veel langer – voor je afwezigheid opgemerkt wordt, terwijl de eerste 24 uur cruciaal zijn voor je overlevingskansen.”